Οι κουτσούνες είναι αυτές οι μεγάλες κρεμμύδες με τα τεράστια πράσινα φύλλα και το χοντρό βολβό.
Τα χωράφια κυρίως τά βαρειά είναι γεμάτα απ΄ αυτές. Είναι όμορφα φυτά, ζωηρά και καταπράσινα και βγάζουν ένα πανύψηλο, περήφανο λουλούδι που μοσχοβολάει. Πολλαπλασιάζεται από μόνο του και πολύ εύκολα.
Θυμάμαι που χρησιμοποιούσαμε στο χωράφι τα φύλλα της (τα διπλώναμε σαν χωνί) για να πίνουμε τρεχούμενο νερό από το καθαρό ρυάκι όταν είμαστε για ελιές και τα λέγαμε «κουτσουνοκάρια» ή να τα κάνουμε χωνί να στέλνουμε τη φωνή μας πιο μακριά.
Αυτές λοιπόν οι κουτσούνες είναι και τα τυχερά φυτά της πρωτοχρονιάς, όπως και τα ρόδια. Πιστεύουμε δεν πιστεύουμε στα έθιμα όλοι, λίγο πολύ, ξεριζώνουμε ή αγοράζουμε μια κουτσούνα αυτές τις μέρες που αλλάζει ο χρόνος. Και μάλιστα παρατηρούμε αν «έριξε» η περυσινή που είναι σε καμιά ασήμαντη γωνιά, αν ζωντάνεψε δηλαδή, δείγμα ότι ήταν τυχερή και το σπίτι θα έχει τύχη. Σύμβολο από πολύ παλιά της μακροζωίας και της ανανέωσης του ανθρώπινου οργανισμού.
Την πρωτοχρονιά συνηθίζεται πολλά άτομα να κρεμούν την κρεμμύδια στα σπίτια τους και να την φυλάνε όλο το χρόνο για προστασία, καλή τύχη και υγεία. Μερικοί την τοποθετούν κοντά ή επάνω στην πήλα με το λάδι.
Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο καλοτυχίας και υγείας που αναφέρεται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. Συμβολίζει το «ξανάνιωμα» επειδή δεν χρειάζεται νερό για να βλαστήσει ούτε και να φυτευτεί.
Λέγεται ότι και ο ίδιος ο Πυθαγόρας κρεμούσε την κρεμμύδα μπροστά από την πόρτα του σαν αλεξιφάρμακο…
Παραμονή πρωτοχρονιάς, μερικοί περνούν από την αγορά της Λευκάδας, λένε «χρόνια πολλά» και δίνουν από μια κουτσούνα για το καλό, παίρνοντας φυσικά ένα φιλοδώρημα. Θα τις είχαν πάρει από τις πλαγιές του Φρυνιού ή της Απόλπαινας που είναι γεμάτες από δαύτες. Είναι καθαρές από χώματα και μάλιστα ο βολβός είναι τυλιγμένος με ασημόχαρτο.
Στο χωριό μου κουτσούνες έδινε στα σπίτια που τα γύριζε όλα ο μπάρμπα Νίκος ο Μερκούρης που ίσα και τον θυμάμαι. Τραγουδούσε με τον δικό του, σχεδόν παιδικό τρόπο τα κάλαντα ανήμερα κάθε πρωτοχρονιάς όπως έκανε και τα Χριστούγεννα που όμως τότε έδινε ένα κλαράκι δεντρολίβανο. Ήταν ένα αδύνατος, πολύ συμπαθής μπαλωματής που έμενε σε μια ξύλινη μπαράκα στο κέντρο της Βασιλικής, στις σκάλες του μπάρμπα Νίκου του Τσή. Ήταν τόσο καλοκάγαθος που όλοι τον δέχονταν και του έδιναν φιλοδώρημα, κρασί ή φρούτα κι ας ήταν δύο βήματα παραπέρα τα χωράφια με τις κουτσούνες.
Τα έθιμα τα κρατάμε για να μας «κρατάνε» τη μνήμη και τον πολιτισμό μας ζωντανό.
Καλή σας χρονιά, με υγεία παν’ απ’ όλα, μ΄ ένα φελί Λευκαδίτικη Βασιλόπιττα.
«Γλυκάθηκαν οι τύχες, γλύκανε κι ο χρόνος», λέει ο λαός.
